Erzurumlu Emrah’ın Şiirlerinde İnsanî ve Toplumsal Bir Tavır Olarak Şikâyet
(Erzurumlu Emrah’ın Şiirlerinde İnsanî ve Toplumsal Bir Tavır Olarak Şikâyet )

Yazar : Ahmet Dağlı  &Cafer Özdemir  
Türü : Araştırma Makalesi
Baskı Yılı : 2023
Sayı : 31
Sayfa : 178-196
Doi : http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut560
    


Özet

The tradition of minstrelsy has served as a mirror reflecting the structure of Turkish society in a long historical process. The discourses of the minstrels, which transformed from individual to social in the period in which they lived, revealed ideal human behavior in the context of culture and belief. Emrah from Erzurum, one of the successful minstrels of the 19th century, sang poems with complaint content based on his religious, mystical and cultural knowledge and his impressions arising from his experiences. Love, beloved, destiny, destiny, exile, the destruction of times, the change of the world, the troubles suffered and the behavior of people such as ascetics and ascetics are among the topics he mentions most. Although these issues that he complains about are seen individually in the context of their handling, they should actually be seen as the problems of the society in which he lives. In some poems containing complaints, the minstrel hardened his style and created remarkable satires without discrimination of gender. These satires broke the stereotypes of the inviolability of the lover in Classical literature and clearly revealed the realistic atmosphere of the minstrelsy tradition. It has been observed that the complaints about the lover are much higher than the others in terms of volume. When all the examples are examined, it is understood that the lover has the impression that man's troubles, troubles and bad days arising from various reasons will never end in the transient world called the world. However, the social aspect of these complaint elements should not be ignored. Minstrels, who speak on behalf of the society, try to eliminate the flaws in the society they live in and the behaviors that contradict cultural norms by expressing them. Failure to eliminate the desired negativities increases the frequency of their expression, bringing the issue to the level of complaint. It is also possible to say that some issues have become common complaints in the minstrelsy tradition.



Anahtar Kelimeler

Erzurumlu Emrah, tradition, poem, complaint



Abstract

Aşıklık geleneği, uzun tarihi süreçte Türk toplum yapısını yansıtan bir ayna işlevi görmüştür. Âşıkların yaşadıkları dönemde bireyselden toplumsala dönüşen söylemleri, kültürel ve inanç bağlamında ideal insan davranışlarını ortaya koymuştur. 19. yüzyılın başarılı âşıklarından biri olan Erzurumlu Emrah, sahip olduğu dinî, tasavvufî ve kültürel bilgi ile yaşanmışlıklarından kaynaklanan izlenimlerini esas alarak şikâyet içerikli şiirler söylemiştir. Aşk, sevgili, felek, kader, gurbet, devrin bozulması, dünyanın değişmesi, çekilen dertler ile zâhit ve sofu gibi insanların davranışları en çok zikrettiği konuların başında gelmektedir. Onun şikâyetçi olduğu bu hususlar ele alınışları bağlamında bireysel görülse de aslında yaşadığı toplumun dertleri olarak görülmelidir. Şikâyet içeren bazı şiirlerde âşık, üslubunu sertleştirerek cinsiyet ayrımı yapmadan dikkat çekici taşlamalar oluşturmuştur. Bu taşlamalar Klasik edebiyattaki sevgilinin dokunulmazlığı kalıplarını kırmış ve Âşıklık geleneğinin gerçekçi havasını olanca açıklığı ile ortaya koymuştur. Sevgili ile ilgili şikâyetlerin hacim olarak diğerlerinden oldukça fazla olduğu görülmüştür. Bütün örnekler incelendiğinde âşığın, dünya denilen fâni âlemde insanın çeşitli nedenlerden kaynaklanan dertlerinin, sıkıntılarının ve kötü günlerinin asla tükenmeyeceği izlenimine sahip olduğu anlaşılmaktadır. Fakat bu şikâyet unsurlarının toplumsal yönü de göz ardı edilmemelidir. Toplum adına söz söyleyen âşıklar, içinde yaşadıkları cemiyetin aksayan yönlerini ve kültürel normlarla çelişen davranışları dile getirerek bunları ortadan kaldırmaya çalışırlar. İstenilen olumsuzlukların ortadan kalkmaması bunların dile getirilme sıklığını artırarak mevzuyu şikâyet derecesine taşımaktadır. Ayrıca Âşıklık geleneğinde bazı mevzuların ortak şikâyet unsuru haline geldiğini söylemek de mümkündür.  

 



Keywords

Erzurumlu Emrah, gelenek, şiir, şikâyet