Porto - Demo Blog 5

Yazar	: Gönül Yonar Şişman
Türü	: Araştırma Makalesi
Baskı Yılı	: 2019
Sayı	: 18
Sayfa	: 33-43
Doi	: http://dx.doi.org/10.25068/dedekorkut272

Özet
Tanzimat’la başlayan süreçte büyük değişim geçiren Türk edebiyatının, bir yüzü batıya bakarken diğer yüzü doğuya, halk edebiyatı kaynaklarına bakar. Ziya Gökalp, büyük Türk mefkuresinin, halk edebiyatı kaynaklarımıza yönelmekle gerçekleşeceğine inanır. Gökalp, bu inanç doğrultusunda Kızıl Elma adlı şiirinde Türk mefkuresini gerçekleştiren karakterler kurar. Bunlar, insanlığın ortak bilinçaltını (collective subconscious) yansıtan arketipal kahramanlardır. Arketipler, ilk model olan evrensel sembollerdir. Bu semboller insanlığın ortak bilincinde bulunurlar ve kendilerini en çok hikaye, masal gibi edebi anlatılarda gösterirler. Kızıl Elma’da görülen en belirgin arketip anne-ideal kadın arketipidir. Kızıl Elma’da ayrıca bilge adam, gezgin, bir kahraman olarak Türk milletinin erginlenme aşamalarını yansıtan arayış arketipi ve yeniden doğuş sürecini yansıtan persona gibi arketipler bulunur. Bu çalışmada, arketipal eleştiri yöntemiyle, Kızıl Elma’daki karakterler incelenmiş ve Türk kültür ve bilinç yapısını ortaya koyan tip yapıları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler
Türk mefkuresi, Kızıl Elma, Ziya Gökalp, arketipler.

Abstract
In the process that started with the Tanzimat, The Turkish literature, which has undergone a great change looks at the west while the other faces sources of folk literature in the east. Ziya Gökalp believes, Turkish ideals will actualize the return to our sources of folk literature. Gökalp creates Turkish character in the direction of this belief in the Kızıl Elma poem. These are archetypal heroes that reflect the common subconscious of humanity. Archetypes are the first model, universal symbols. These symbols share the common consciousness of humanity and manifest themselves in literary narratives such as stories and tale. The most prominent archetype is the mother-ideal female archetype in the Kızıl Elma. In the poem, there are also archetypes of the wise man, the traveler, the archetypes of the explorer reflecting the stages of the Turkish nation as a hero and the archetypes like the persona, who reflect the rebirth process. In this study, characters in Kızıl Elma have been examined by the archetypal criticism method and type structures that reveal Turkish culture and consciousness structure have been determined.

Keywords
Turkish ideals, Kızıl Elma, Ziya Gökalp, archetypes.